We hebben Palmpasen en Pasen gehad en wat mij altijd interesseert, is wat de volgelingen van Christus hebben gedaan na zijn dood.

Benieuwd naar de hele column? Bestel dan nu Door de ogen van Sis van Rossem, een verzameling van Sis van Rossems beste en scherpste columns. Bestel het boek hier.

Het tragische einde van Judas kennen we natuurlijk. Toen hij zich realiseerde wat hij gedaan had, heeft hij zich opgehangen aan een boom. Maar Christus komt na zijn dood terug en wat ik nou zo interessant vind, is dat hij eerst verschijnt aan Maria Magdalena, een vrouw notabene.  Volgens de verhalen was zij voor haar ‘bekering’ door Christus van lichte zeden. Natuurlijk gelooft ze niet wat ze ziet en ze wil Christus aanraken, maar hij zegt: ‘noli me tangere’, raak me niet aan (Johannes 20.17).  Dat is natuurlijk een Latijnse vertaling, maar als je het Grieks neemt, kan je het iets beter begrijpen, want dan vertaal je het als ‘stop met aan Me vast te houden’, of  ‘stop met je aan Me vast te klampen’.
 
Na de opstanding van Christus en de ontmoeting in de ‘tuin’, trekt Maria Magdalena zich als boetedoening terug in de wildernis van Zuid-Frankrijk. Zij blijft daar dertig jaar, vastend en biddend. Het is een apocrief verhaal,  zo staat het bijvoorbeeld niet in de Bijbel. Volgens de traditie werd Maria Magdalena afgebeeld als een mooie rijke jonge vrouw in dure kleding. Om heiligen te kunnen herkennen op afbeeldingen voorzag men ze van een attribuut. Bij Maria Magdalena gaat het om de zalfbus.


 
Hoe anders en baanbrekend pakt Donatello het aan! Oud, hologig, uitgemergeld, slechts gekleed in haar haar. Zonder attribuut. Hij moet zich verdiept hebben in hoe iemand er uitzag na al die jaren afzien. Dat is helemaal opmerkelijk gezien het feit dat Donatello een renaissancekunstenaar was. Tijdens de vroege Renaissance gaat het juist om schoonheid, gratie, elegantie en helemaal niet om verval en aftakeling.
 
Donatello was al 71jaar oud toen hij dit beeld maakte. Voor die tijd was dat stokoud. Ongelofelijk dat hij heeft staan beitelen in toch een fors stuk hout. En natuurlijk kende hij het verval van zijn eigen lichaam. Je vraagt je af wie de opdrachtgever geweest moet zijn. Bekend is dat het beeld bedoeld was voor  het Baptisterium in Florence. Dat was een plaats waar gedoopt wordt, waar een transformatie plaatsvindt. Dit beeld van Maria Magdalena is natuurlijk een symbool voor transformatie en boetedoening, en van een diep geloof waar je alles voor opgeeft.
 
In 1966 treedt de Arno buiten zijn oevers en staat  Florence onder water.  Beelden, schilderijen en andere kunstvoorwerpen dobberden rond. Ook Maria Magdalena. Als het water gezakt is, blijft er een dikke laag modder over. Veel kunstwerken zijn ernstig beschadigd, ook dit beeld. Maar hoe verrassend: tijdens de restauratie komt de oorspronkelijke polychromie tevoorschijn, te weten een huidskleur en gouden strepen in haar haar.
 
Interessant is ook het verhaal van Johannes de apostel(?). Hij vertrekt naar Patmos, een Grieks eiland voor de kust van Turkije. Hij schrijft daar in het Grieks de Openbaring van Johannes of de Apocalyps, het einde der tijden. De openbaringen worden hem gedaan door Christus. Dit is ook het laatste boek van het Nieuwe testament, en dus van de Bijbel. Problematisch blijft overigens of dit de Johannes is die de Apocalyps geschreven heeft. De Apocalyps is een zeer geliefd thema in de schilderkunst, omdat het zo ontzettend veel invalshoeken, gegevens en daarmee beelden bevat.
 
Ik verwijs toch nog even naar het Johannes retabel van Hans Memling in het Hospitaalmuseum in Brugge.
 
Na de hemelvaart van Christus blijven de discipelen en Maria nog in Jerusalem samen met andere volgelingen. En dan krijgen we natuurlijk Pinksteren, de uitstorting van de heilige geest die Christus hen beloofd had. Lees: Handelingen 2:1-4.
 
Donatello of voluit: Donato di Niccolo di Betto Bardi
Florence 1386-1466
 
Maria Magdalena ± 1457
Populierenhout
Hoogte 188cm.
In het Museo dell’Opera del Duomo Florence.