New York is niet meer wat het geweest is. Ik aarzel om het op te schrijven, want vele jaren heb ik bijgedragen aan de hype rond ’s werelds meest gehypete stad. Dertig jaar woonde ik er met plezier. Drie keer vertrok ik– om er met heimwee weer terug te keren.

Uit Maarten! 2018-3

Maar na het vierde vertrek keek ik niet meer om. Aanvankelijk dacht ik dat dat te maken had met mijn levensfase; ouder en minder ambitieus, uitgekeken op een stad vol millennials voor wie alles om presteren draait. Maar vervolgens vroeg ik me af of het misschien toch ook een beetje aan New York zelf lag.

Mijn vermoeden werd onlangs bevestigd in Harper’s Magazine. In ‘The Death of a Once Great City’ beschrijft bestsellerauteur Kevin Baker die er nog steeds woont, hoe de stad hard op weg is haar bijzondere kwaliteiten te verliezen. ‘Voor de eerste keer in haar geschiedenis is New York saai.’
 
Ik had als kind al een poster van de skyline boven mijn bed hangen, en dat mijn jeugdliefde saai is geworden, gaat me wat ver. Maar minder spannend, minder bijzonder dan toen ik er eind jaren zeventig voor het eerst arriveerde? Zeker. Manhattan, eens een fantastische mengeling van volken en culturen, is aan het veranderen in ‘een reservaat van de obsceen rijken’, aldus Baker. En ook in andere wijken staan de diversiteit en eigenheid van de stad onder druk.

‘Voor de eerste keer in haar geschiedenis is New York saai’

New York dreigt het slachtoffer te worden van zijn succes. In mijn eerste jaar werd ik er drie keer overvallen. Ik kijk daar nostalgisch op terug – leuk toch, zo’n stad met rafelrandjes? Maar ik kan het anderen niet kwalijk nemen dat ze blij zijn met New Yorks huidige 150ste plaats op de ranglijst van Amerika’s gevaarlijkste steden. Destijds was New York failliet, nu draait de economie – met name Wall Street – als nooit tevoren en klotst het geld tegen de wolkenkrabbers omhoog.
 
Maar het gevolg is dat alleen veelverdieners zich Manhattan nog kunnen permitteren. Eenslaapkamerappartementjes beginnen bij 3000 dollar huur per maand. De gemiddelde verkoopprijs van woningen: twee miljoen. Voor de kersverse immigranten die Manhattan eens tot een mozaïek van etnische buurtjes maakten – Italiaans, Latino, Pools, Koreaans, etc – is geen plaats meer. Dus verdwijnt ook de kleur die zij de stad gaven.

Hun winkels en restaurants die iedere buurt een uniek karakter gaven, maken plaats voor grote ketens. De bekende merken waarmee iedere Amerikaanse shoppingmall vol zit bepalen steeds meer het straatbeeld. Op iedere straathoek een Duane Reed-drogisterij of Starbucks, ernaast een bankfiliaal van Chase. Eten bij Chipotle, Outback of Red Lobster, winkelen bij GAP, Home Depot en Urban Outfitters. New York lijkt steeds meer op de rest van Amerika.
 
Tegelijkertijd valt me bij ieder bezoek op hoeveel winkelpanden er leegstaan. De middenstanders zijn verdreven, maar nieuwe huurders hebben zich niet gemeld. Zelfs mijn oude buurt Greenwich Village, een van de meest gewilde plekken om te wonen, is een en al leegstand. Op de drukste hoek, 8th Street en 6th Avenue, waar eens een grote boekhandel zat, hangt al jaren bruin pakpapier voor de ramen.

Voor de kersverse immigranten die Manhattan eens tot een mozaïek van etnische buurtjes maakten is geen plaats meer

Het centrum van het kapitalisme had lang een krachtig stadsbestuur als tegenwicht tegen de macht van het grote geld. Maar ook New York is meegegaan in de golf van neoliberalisme. Alles voor de rijken – voor de rest steeds minder huurbescherming, minder sociale woningbouw en minder investeringen in openbare voorzieningen. De stad had nog nooit zoveel daklozen en inwoners onder de armoedegrens als nu.

De subway van New York, haar levensader, is een rammelende bende van vertraagde en kapotte treinen. Een voorstel om miljonairs extra te belasten zodat de metro kan worden opgelapt is onlangs verworpen.
 

 
Ondertussen werden bestemmingsplannen aangepast zodat de loper uit kon voor buitenlandse miljardairs. In het midden van Manhattan verrijst de ene na de andere mega-wolkenkrabber. Foeilelijke stapelblokken– één appartement per etage, waarvan de prijs begint rond de 50 miljoen (er staat een penthouse te koop voor een kwart miljard).

De nieuwe torens met maar een paar honderd bewoners werpen reusachtige schaduwen over Central Park, waar jaarlijks 40 miljoen mensen de hectiek van de stad ontlopen. Veel eigenaren – Russische oligarchen, Chinese tycoons – zijn er zelden: hun woningen zijn beleggingsobjecten.

Een vriend, Broadway-journalist Patrick Pacheco, woont om de hoek van Times Square: ‘De transformatie van dat plein in een kitscherige toeristenval vol fastfoodrestaurants staat model voor het nieuwe New York.’ Hij woont in een van de laatste gesubsidieerde gebouwen in zijn buurt: het zit vol acteurs en kunstenaars, maar ook bejaarden en gehandicapten. ‘Dit is een enclave waar het oude karakter van New York nog leeft: divers, veeltalig en lekker maf. Maar beroemde schrijvers zoals Damon Runyon en O. Henry die de stad als hun onderwerp kozen zouden er nu zeker niet meer over schrijven.’

Helaas, ik moet Patrick gelijk geven: ‘Er is weinig inspirerends meer aan New York.’

Uit Maarten! 2018-3