Ik onthoud mij dit keer van een overzicht van de inhoud van het nummer. De lezers zijn ongetwijfeld mans genoeg om even dit blad door te bladeren en iets van hun gading uit te zoeken. Daarom iets geheel anders.

Uit Maarten! 2018-3

Sinds enige tijd is een staatscommissie parlementair stelsel aan het werk, onder voorzitterschap van Johan Remkes. Het is de bedoeling dat deze commissie voorstellen doet waarmee democratie en parlement kunnen worden versterkt. Onlangs verscheen een ‘Tussenstand’, waarin al enkele mogelijke voorstellen werden gedaan: een bindend correctief referendum – waarvoor de Grondwet moet worden herzien -, een gekozen formateur en een Constitutioneel Hof dat wetgeving zou moeten toetsen aan de Grondwet. Naar mijn mening stuk voor stuk heilloze voorstellen, die de parlementaire democratie zullen schaden.

Allereerst is de vraag of de Nederlandse parlementaire democratie slecht functioneert. Of er daadwerkelijk een groeiende kloof is tussen kiezers en gekozenen. Onderzoek wijst uit dat dat niet het geval is, wat de media ook mogen beweren. Zo was de opkomst bij de verkiezingen vorig jaar hoog (81,9 procent), ook naar internationale maatstaven. De verschillen in opkomst tussen lager en hoger opgeleide kiezers waren in de loop der jaren minimaal. De ideologische afstand tussen kiezers en gekozenen is de afgelopen decennia zelfs kleiner geworden.

Er is dus eigenlijk geen kloof. Iedere objectieve waarnemer moet concluderen dat de Nederlandse parlementaire democratie verrassend goed werkt.

Een bindend referendum tast de soevereiniteit van het parlement aan; vandaar dat de Grondwet zou moeten worden veranderd. Referenda zijn levensgevaarlijke ondernemingen, waarbij slechts zelden verstandige besluiten worden genomen. Ze lenen zich in hoge mate voor stemmingmakerij, valse propaganda en het botvieren van de emoties van het moment. Daarom is het raadgevend referendum geheel terecht afgeschaft. Bij de eerste de beste gelegenheid dat het raadgevend referendum werd gebruikt, werd het misbruikt om stemming te maken tegen de EU.

Het voorstel voor een gekozen formateur is vragen om politieke moeilijkheden. De keuze wordt waarschijnlijk bepaald door de populariteit van de betrokken politicus en niet door de vraag of juist die politicus de aangewezen man is om de noodzakelijke, complexe coalitie tot stand te brengen. De formateur dient geselecteerd te worden in verband met zijn beoogde coalitie, niet door de kiezers die van de noodzakelijke coalitievorming waarschijnlijk weinig benul hebben. Dat de coalitievorming zich grotendeels achter de schermen voltrekt, is onvermijdelijk. Volledige transparantie zou zeker leiden tot mislukking.

Dan het voorgestelde Constitutionele Hof. Hier hebben we een even leerzaam als afschuwwekkend voorbeeld in het Amerikaanse Hooggerechtshof. Dat is volledig gepolitiseerd, met vaak onaangename gevolgen. Gelukkig is het gezien de huidige machtsverhoudingen in Nederland voorlopig vrijwel onmogelijk om de Grondwet te veranderen.
Voorts wens ik de lezers veel plezier met het lezen van dit nummer, dat volstrekt niet in het teken staat van bovenstaande kwestie.

Dit is het voorwoord van de nieuwe Maarten!. Bestel het nummer zonder verzendkosten in onze webshop.