In het tijdperk-Trump valt er zowaar nog een positief verhaal te vertellen over de Amerikaanse politiek. Ik vond dat lichtpuntje in het pittoreske plaatsje Milford.

Uit Maarten! 2018-1

Dit dorpje telt 1200 zielen en ligt in een beboste uithoek van de staat Pennsylvania. Slechts twee uur rijden van New York, maar een andere wereld: de helft van de bewoners loopt gewapend rond, en eens per jaar gaan ze er op berenjacht!

Ik was er om een documentaire te filmen over Sean Strub, mijn beste vriend in Amerika sinds mijn achttiende. Sean wilde gekozen worden tot burgemeester, maar was bepaald geen voor de hand liggende kandidaat. Milford is een conservatieve plaats, waar de meerderheid op Trump stemde. Sean is een linkse Democraat, openlijk homoseksueel én hiv-positief. Bovendien een outsider, verhuisd vanuit de grote boze stad New York. ‘Maar dat was twintig jaar geleden!’ zei ik. ‘Kan wel zijn,’ aldus Sean, ‘maar je hoort er pas bij als je familie hier generaties geleden is gearriveerd.’

Trumps verkiezing heeft de lokale politiek een impuls gegeven

Eigenlijk kwam Sean destijds naar Milford om er in alle rust dood te gaan. Sinds bij hem begin jaren tachtig hiv was geconstateerd, had hij zich niet willen neerleggen bij wat toen nog een doodvonnis leek. Hij was een tijdschrift begonnen voor hiv-patiënten, en een beurs voor bedrijven met producten en diensten voor de ‘aidsmarkt’. Als activist streed hij voor meer subsidie voor aidsonderzoek. Ook was hij kandidaat geweest voor het Congres – en verloor op het nippertje. Toen zijn gezicht getekend werd door zweren die de eindfase van zijn ziekte inluidden, trok hij zich terug in een blokhut diep in de bossen, waar zijn vriend Xavier hem verzorgde.

Maar door nieuwe medicijnen werd aids in plaats van een dodelijke een chronische ziekte. Sean herstelde en ging op zoek naar nieuwe projecten. Milford verkeerde zoals zoveel Amerikaanse small towns in een crisis. De grote steden waren het centrum van de Amerikaanse economie, de jeugd trok erheen, de ouderen bleven achter. Sean begon oude pandjes op te knappen; hij opende twee restaurants en een winkelgalerij. Hij organiseerde schrijvers- en filmfestivals om toeristen te trekken. Uiteindelijk kocht hij Hotel Fauchère, herstelde het in zijn oude glorie, en blies Milford daarmee nieuw leven in.

Maar zou dat genoeg zijn om de kiezers tot een stem op Sean te verleiden? Aan zijn inspanningen zou het niet liggen. Hij benaderde de campagne alsof hij president van Amerika wilde worden. Hij legde een lijst aan van alle potentiële kiezers, en wanneer ik met hem door Milford reed, wees hij naar de huizen: ‘Die bewoners gaan op me stemmen, die zeker niet, die moet ik nog zien uit te vogelen.’ Wekelijks vergaderde hij met zijn campagneteam van zo’n twintig vrijwilligers, die net als de kandidaat zelf van deur tot deur trokken met folders.

De bevlogenheid van zijn vrijwilligers was opvallend. Ik vroeg een vrouw op leeftijd of ze zich altijd zo inspande. Ze lachte: ‘De laatste keer was voor John F. Kennedy!’ Dat enthousiasme had niet alleen met Sean te maken, maar ook met Donald Trump. Zijn verkiezing heeft de lokale politiek een impuls gegeven. Passieve kiezers zijn activisten geworden. ‘Drie weken voor de verkiezingen overleed mijn vader,’ zei een andere vrijwilligster, ‘maar ik was nog meer overstuur toen Trump onverwacht won. Ik schrok ervan dat er zoveel haat was in dit land, en wilde niet meer langs de kant blijven toekijken.’

Op lokaal niveau kan het nog: winnen gewoon omdat je de beste bent

​​​Op plaatselijk niveau, zo ervaren de Amerikanen, kunnen ze nog impact hebben op hun bestuur. Daar is de politiek niet in de ban van lobbyisten en het grote geld. De betrokkenheid van burgers is er groter dan bij ons, ook omdat ze hun burgemeesters zelf kiezen (wat hopelijk ook snel in Nederland kan). Bovendien zijn de politieke tegenstellingen er minder scherp dan op nationaal niveau. Seans campagneleider is een verstokte Republikein. Een Trump-kiezer, die toch in de linkse Democraat de ideale burgemeester ziet.

In een debat maakte Sean beleefd gehakt van zijn Republikeinse rivaal, een sympathieke dertiger zonder ideeën, maar mét vrouw en kinderen en een stamboom in de regio. Sean won met een marge van 25 stemmen. Op lokaal niveau kan het dus nog: winnen gewoon omdat je de beste bent.

Ook elders wonnen onverwachte kandidaten. Vier transseksuelen, tientallen zwarten en immigranten. Ik moest denken aan Nederland, met zijn geheel blanke kabinet en parlement en welgeteld drie burgemeesters met een migrantenafkomst. In diversiteit zag ik Amerika weer even het voorbeeld geven. Aan de basis had zich een stille revolutie afgespeeld. Nu maar hopen dat die zich gaat uitbreiden tot de landelijke politiek.

Max Westerman is journalist. Hij was Amerika-correspondent voor RTL Nieuws tussen 1991 en 2006, maakte tv-series en schreef de bestsellers Max and the city en In alle staten. Tegenwoordig woont Westerman in Brazilië, waar hij schrijft voor onder meer Maarten!.